നെഹറു എന്ന പാഠപുസ്തകം

✍️ നെല്ലിയോട്ട് ബഷീർ എഴുതുന്നു

ഇന്നും,എന്നും ഇന്ത്യയുടെ രാഷ്ട്രീയഭൂപടത്തിലും, സാമൂഹിക പ്രതിഭാസങ്ങളിലും ആഗോളബന്ധങ്ങളിലുമെല്ലാം ഒരു കരുത്തുറ്റ നേതാവേ ഉണ്ടായിട്ടുള്ളൂ,പണ്ഡിറ്റ് ജവഹർലാൽ നെഹ്റു. സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന്റെ അഗ്നിജ്വാലയിൽ വളർന്ന അദ്ദേഹം സ്വതന്ത്രഇന്ത്യയുടെ ശില്പിയായിരുന്നു.നെഹ്റുവിനെ ഒരു രാഷ്ട്രീയ നേതാവായി മാത്രം കാണുന്നത് നാം അദ്ദേഹത്തോട് ചെയ്യുന്ന അനീതിയാണ്.അദ്ദേഹം മനുഷ്യനെന്ന നിലയിൽ പഠിക്കേണ്ട “പാഠപുസ്തകമായിരുന്നു” കരുണയുടെ,ചിന്തയുടെ, മതേതരത്വത്തിന്റെ, ജനാധിപത്യത്തിന്റെ, ശാസ്ത്രവിശ്വാസത്തിന്റെ, സംസ്കാരത്തിന്റെ പാഠങ്ങൾ നമ്മെ പഠിപ്പിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന ജീവനുള്ള പാഠപുസ്തകം.

നെഹറു എന്ന മഹാത്മാവ് കുട്ടികളുടെ മുഖത്ത് ചിരി വിതറിയ വ്യക്തിത്വമാണ്. അദ്ദേഹം കുട്ടികളോട് കാണിച്ചിരുന്നത് വെറും സ്നേഹമല്ല,വിശ്വാസവും പ്രതീക്ഷയുമായിരുന്നു. “ഇന്നത്തെ കുട്ടികൾ നാളെയുടെ ഇന്ത്യയാണ്” എന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാക്കുകൾ കാലാതീതമാണ്. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുശേഷം അദ്ദേഹം കുട്ടികളിൽ കണ്ടത് രാഷ്ട്രീയ ഭാവിയല്ല, മനുഷ്യവികസനത്തിന്റെ വിത്തുകളാണ്.അദ്ദേഹം തന്റെ മകളായ ഇന്ദിരയ്ക്കു എഴുതിയ “Letters from a Father to His Daughter” എന്ന കൃതിയിൽ ലോകചരിത്രവും, മനുഷ്യവികസനവും, ശാസ്ത്രവും,പരിസ്ഥിതിയും വിഷയമാക്കി,തന്റെ മകൾക്ക് മാതൃകയായി പ്രിയദർശിനിയുടെ മനസ്സിലേക്കെത്തിക്കാൻ ശ്രമിച്ചു.“ചോദിക്കൂ, മനസ്സിലാക്കൂ,പഠിക്കൂ” എന്നതാണ് ആ കത്തുകളുടെ താളിൽ മുഴങ്ങുന്ന സന്ദേശം. അതാണ് കുട്ടികളെ മനുഷ്യരാക്കുന്ന വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം.തന്റെ മകളിലൂടെ രാജ്യത്തെ ഓരോ കുട്ടികളിലേക്കും ഈ സന്ദേശം എത്തിക്കുക എന്നതു തന്നെയായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം.ശിശുദിനത്തിൽ അദ്ദേഹത്തെ അനുസ്മരിക്കുന്നത് വെറും ഒരു ഓർമപ്പെടുത്തൽ മാത്രമായിട്ടല്ല,അത് നമ്മെ തന്നെ ചോദ്യം ചെയ്യുകയാണ്.നമ്മുടെ കുട്ടികൾ ഇന്ന് എത്രത്തോളം സ്വതന്ത്രരും സ്നേഹഭരിതരുമാണെന്ന്.സ്വാതന്ത്ര്യസമരത്തിന്റെ വേളയിൽ,നെഹറു യുവജനങ്ങൾക്ക് സ്വപ്നം കാണാൻ പ്രചോദനം നൽകി.അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രസംഗങ്ങൾ തിളക്കമുള്ള ഭാഷയും ഗൗരവമുള്ള ആത്മാവുമുള്ളവയായിരുന്നു.“Tryst with Destiny” എന്ന പ്രസംഗം സ്വാതന്ത്ര്യസന്ധ്യയിലെ ഇന്ത്യൻ മനസ്സിന്റെ ശബ്ദമായി ചരിത്രത്തിലിപ്പോഴുമുണ്ട്.“At the stroke of the midnight hour, when the world sleeps, India will awake to life and freedom.” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞത് വെറും സ്വാതന്ത്ര്യപ്രഖ്യാപനം മാത്രമല്ല,മനുഷ്യന്റെ ആത്മാഭിമാനത്തെ പുനസ്ഥാപിക്കുന്ന പ്രതിജ്ഞയായിരുന്നു.നെഹറുവിന് സ്വാതന്ത്ര്യം വെറും ഇംഗ്ലീഷുകാരെ പുറത്താക്കലായിരുന്നില്ല;അത് അശിക്ഷയുടെയും ദാരിദ്ര്യത്തിന്റെയും അന്ധവിശ്വാസത്തിന്റെയും അടിമത്തങ്ങളിൽ നിന്ന് മോചനം നേടലായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ജനങ്ങൾക്ക് അവകാശം നൽകി,പക്ഷേ അതിനൊപ്പം ഉത്തരവാദിത്തവും ഓർമ്മപ്പെടുത്തി.അതാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തിലെ മാനുഷികത.നെഹറു പറഞ്ഞ വാക്കുകൾ വ്യക്തമായിരുന്നു: “വിദ്യാഭ്യാസവും ശാസ്ത്രവും ചേർന്നാലേ ഒരു രാഷ്ട്രം മുന്നോട്ടു പോകൂ.” അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണകാലം ഇന്ത്യയുടെ ആധുനികവൽക്കരണത്തിന്റെ അടിത്തറയായിരുന്നു. ഭവനനിർമാണബോർഡ്, ഭീമൻ ഡാം പദ്ധതികൾ, ഭാരതത്തിലെ ആദ്യത്തെ ഐ ഐ ടികളുടെ സ്ഥാപനം,ശാസ്ത്ര ഗവേഷണകേന്ദ്രങ്ങൾ, ആണവവികസനപരിപാടികൾ ഇവയൊക്കെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ദൂരദർശിത്വത്തിന്റെ തെളിവുകളാണ്.

അദ്ദേഹം ശാസ്ത്രത്തെ മതത്തോടോ രാഷ്ട്രീയത്തോടോ ബന്ധിപ്പിച്ചില്ല.ശാസ്ത്രം മനുഷ്യന്റെ മോചനത്തിന്റെ മാർഗമാണെന്ന് അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചു.“ഡാംസ് ആൻഡ് ഫാക്ടറീസ് ആർ ദ ടെംപിള്സ് ഓഫ് മോഡേൺ ഇന്ത്യ”എന്ന് പറഞ്ഞപ്പോൾ അതിൽ മതത്തിനെതിരായ ഒരു പ്രചാരണവുമില്ല;അതിൽ പുരോഗതിയെ ആരാധിക്കാനുള്ള ആഹ്വാനമുണ്ട്.ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യയിൽ ശാസ്ത്രം ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെടുന്നുവെന്നത് ദുഃഖകരമാണ്. നൂതനതയെ സംശയത്തിന്റെ നിഴലിൽ കാണുന്ന രാഷ്ട്രീയപരിസരത്തിൽ നെഹറുവിന്റെ ശാസ്ത്രവിശ്വാസം ഒരു പാഠമായി നിലനിൽക്കുന്നു.നെഹറുവിന് മതേതരത്വം ഒരു ഭരണനയം മാത്രമല്ല, ജീവിതദർശനമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം വ്യക്തമായി പറഞ്ഞിരുന്നു: “Religion is a personal matter; it should not interfere with the business of the state.”അദ്ദേഹം രാഷ്ട്രത്തെ ഹിന്ദു, മുസ്ലിം,ക്രിസ്ത്യൻ, സിഖ് എന്നീ മതങ്ങളുടെ കൂട്ടായ്മയായി കണ്ടു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാലത്ത് ഇന്ത്യ വിഭജിക്കപ്പെട്ടുവെങ്കിലും, അതിന്റെ ആത്മാവ് വിഭജിക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രമിച്ചത് നെഹ്റുവാണ്. ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യയിൽ മതത്തിന്റെ പേരിൽ വോട്ടുകളും വിദ്വേഷവും വളർത്തുന്ന രാഷ്ട്രീയങ്ങൾ കാണുമ്പോൾ, നെഹ്റുവിന്റെ മതേതരത്വം എത്ര പ്രസക്തമാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കാം.

അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചത് മതം മനുഷ്യനെ നന്മയിലേക്ക് നയിക്കേണ്ടതാണെന്നായിരുന്നു,രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ ആയുധമാകരുതെന്ന്.ആ പാഠം ഇന്നത്തെ ഭരണാധികാരികൾ വായിക്കേണ്ടതുണ്ട്.നെഹറു ജനാധിപത്യത്തെ ഭരണരീതിയായി മാത്രം കണ്ടില്ല,അത് സംസ്കാരമായി കാത്തു സൂക്ഷിച്ചു.
അദ്ദേഹം പ്രതിപക്ഷത്തെയും വിമർശനത്തെയും ഭയപ്പെട്ടില്ല.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാക്കുകൾ ഇന്ന് വളരെ പ്രസക്തമാണ്: “A government that cannot tolerate criticism is already halfway to dictatorship.”ഇന്നത്തെ കാലത്ത് വിമർശനത്തെ ശത്രുതയായി കാണുന്ന രാഷ്ട്രീയമാണ് വളരുന്നത്. മാധ്യമങ്ങൾ അടിച്ചമർത്തപ്പെടുന്നു, സമൂഹമാധ്യമങ്ങൾ നിയന്ത്രിതമാകുന്നു, വ്യത്യസ്താഭിപ്രായങ്ങൾ “ദേശദ്രോഹം” എന്ന മുദ്രയോടെ അപമാനിക്കപ്പെടുന്നു. നെഹ്റുവിന്റെ ഇന്ത്യയിൽ ഇതെല്ലാം ചിന്തിക്കാനുപോലും സാധിക്കില്ലായിരുന്നു. അദ്ദേഹം പ്രതിപക്ഷത്തിന്റെ വാക്കുകൾ കേട്ടു, മാധ്യമങ്ങളോട് തുറന്ന സമീപനവും സഹിഷ്ണുതയുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന് അധികാരം മനുഷ്യനെ സേവിക്കാൻ വേണ്ടിയുള്ളതായിരുന്നു, അടിച്ചമർത്താനല്ല.

നെഹ്റുവിന്റെ വിദ്യാഭ്യാസചിന്ത അടിസ്ഥാനപരമായി മനുഷ്യവികസനത്തിനായിരുന്നു. അദ്ദേഹം വിദ്യാഭ്യാസത്തെ തൊഴിൽസാധനമെന്ന നിലയിൽ കണ്ടില്ല;അത് ആത്മവികസനത്തിന്റെ മാർഗമായി കണ്ടു.
വിദ്യാഭ്യാസം ചിന്തിക്കാൻ, ചോദ്യംചെയ്യാൻ, മനസ്സിലാക്കാൻ, ഉതകുന്ന രീതിയിൽ പഠിപ്പിക്കണം എന്നതായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിലപാട്.വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ശാസ്ത്രബോധവും സാമൂഹ്യബോധവും ഒരുമിച്ച് വളർത്തുക എന്നതായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം. അദ്ദേഹം സ്ഥാപിച്ച ഇന്ത്യൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ടെക്നോളജി (IIT), ഇന്ത്യൻ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് സയൻസ് (IISc) തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങൾ ആ ദർശനത്തിന്റെ പ്രതിഫലനമാണ്. ഇന്ന് വിദ്യാഭ്യാസം വ്യാപാരവത്കൃതമായിരിക്കുമ്പോൾ, നെഹ്റുവിന്റെ വിദ്യാഭ്യാസമൂല്യങ്ങൾ വീണ്ടും വായിക്കേണ്ടതുണ്ട്.

നെഹറു വെറും രാഷ്ട്രീയപ്രതിഭയല്ല,ഒരു സാംസ്കാരിക ചിന്തകനുമായിരുന്നു.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ“The Discovery of India”ഒരു രാഷ്ട്രത്തിന്റെ ആത്മാവിനെ അന്വേഷിക്കുന്ന കൃതിയാണ്. അത് ചരിത്രപാഠമല്ല,ഇന്ത്യയുടെ ആത്മാവിലൂടെയുള്ള യാത്രയാണ്. അദ്ദേഹം എഴുതിയ ഓരോ വാക്കിലും ഇന്ത്യയുടെ ബഹുസ്വരതയോടുള്ള ആദരവാണ് പ്രതിഫലിക്കുന്നത്. സംഗീതം, കല, നാടകം, ഭാഷ, ജനകീയവിശ്വാസങ്ങൾ, എല്ലാം ഒരേ രാജ്യത്തിന്റെ ശബ്ദങ്ങളാണെന്നുള്ള ബോധം അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംസ്കാരചിന്തയുടെ അടിസ്ഥാനമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഒരിക്കൽ പറഞ്ഞിരുന്നു: “India is a bundle of contradictions held together by strong invisible threads.” ആ അദൃശ്യബന്ധമാണ് അദ്ദേഹം സംരക്ഷിച്ചത്. മതം, ഭാഷ, ജാതി, പ്രദേശം എന്നിവയുടെ വ്യത്യാസങ്ങളിലൂടെയും ഇന്ത്യ ഒരു രാഷ്ട്രമായി നിലനിൽക്കാൻ.

നെഹറുവിന്റെ വിദേശനയം“പഞ്ചശീലത ത്വം”എന്ന അഞ്ചു സമാധാനസിദ്ധാന്തങ്ങളിൽ അടിയുറച്ചതായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ആണവയുദ്ധത്തെയും ആയുധരംഗത്തെ മത്സരം കൊണ്ടുള്ള ഭീഷണിയെയും തിരിച്ചറിഞ്ഞു.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ “Non-Aligned Movement” ലോകത്തിന്റെ ഇരട്ടപാളികളിൽ ഒന്നിനും അടിമയാകാതെ സ്വതന്ത്രമായി നിലനിൽക്കാൻ ശ്രമിച്ച മഹത്തായ നീക്കം.
അദ്ദേഹം നയതന്ത്രം അധികാരത്തിന്റെ ഭാഷയാക്കി കാണാതെ, സമാധാനത്തിന്റെ ഭാഷയായി മാറ്റി.ഇന്നത്തെ ലോകത്ത് സമാധാനത്തിന്റെ മൂല്യം നഷ്ടപ്പെട്ടിട്ടും, നെഹറുവിന്റെ നയതന്ത്രം ഇപ്പോഴും മാതൃകയാണ്. നെഹറു കരുണയും സഹാനുഭൂതിയുമുണ്ടായിരുന്ന നേതാവായിരുന്നു. അദ്ദേഹം കർഷകരോടും തൊഴിലാളികളോടും സാധാരണ ജനങ്ങളോടും ചേർന്ന് ജീവിച്ചു.
അദ്ദേഹം ക്യാമറയ്ക്ക് മുന്നിലുള്ള നേതാവായിരുന്നില്ല; ജനങ്ങളിലേക്ക്‌ ഇറങ്ങിചെല്ലുന്ന, ജനാഭിലാഷങ്ങൾ അറിയുന്ന മനുഷ്യനായിരുന്നു.
അദ്ദേഹത്തിന്റെ “ആംഗ്യങ്ങൾ” ജനങ്ങളോടുള്ള സ്‌നേഹത്തിന്റെ പ്രതീകമായിരുന്നു. കുട്ടികളുടെ തലയിൽ കൈവെച്ച് ആശീർവ്വദിക്കുന്നതിനും, വിദ്യാർത്ഥികളോട് പുഞ്ചിരിയോടെ സംസാരിക്കുന്നതിനും, അനാഥാലയങ്ങളിൽ സമയം ചെലവഴിക്കുന്നതിനും അദ്ദേഹം സമയം കണ്ടെത്തിയിരുന്നു..ഇന്ന് രാഷ്ട്രീയത്തിൽ കരുണ ക്യാമറയുടെ രംഗനിർദേശമാണ്. നെഹ്റുവിന്റെ കാലത്ത് കരുണ ജീവിതത്തിന്റെ രീതിയായിരുന്നു.അതാണ് അദ്ദേഹത്തെ മഹാനാക്കിയത്.

ഇന്നത്തെ ഇന്ത്യയിൽ മതാധിഷ്ഠിത രാഷ്ട്രീയവും,സാമൂഹിക വിഭജനവും, വിദ്യാഭ്യാസത്തിലെ വ്യാപാരവത്കരണവും, പരിസ്ഥിതിനാശവും, വ്യത്യസ്താഭിപ്രായങ്ങളെ അടിച്ചമർത്തുന്ന ഭരണവ്യവസ്ഥയും ഇവയൊക്കെ നേർവിപരീതമായി നിൽക്കുന്നത് നെഹ്റുവിന്റെ ഇന്ത്യയോടാണ്.മോദി കാലത്തെ വികസനം കെട്ടിടങ്ങളിലും റോഡുകളിലും പ്രതിമകളിലും മാത്രം കാണുമ്പോൾ,നെഹ്റു വികസനം മനുഷ്യബന്ധങ്ങളിൽ ആയിരുന്നു കണ്ടിരുന്നത്.
അദ്ദേഹം പറഞ്ഞിരുന്നു — “We live in a wonderful world that is full of beauty,charm and adventure.There is no end to the adventures we can have if only we seek them with our eyes open.”.
ഇന്ന് നമുക്ക് കണ്ണുകൾ തുറന്ന് നോക്കേണ്ടത് ആ ആത്മാവിലേക്കാണ്.നെഹ്റുവിനെ രാഷ്ട്രീയപരമായ വശങ്ങളിൽ മാത്രം വിലയിരുത്തുന്നത് ശരിയല്ല;അദ്ദേഹത്തെ മനുഷ്യപാഠപുസ്തകമായി വായിക്കുക മാത്രമേ ഇന്ത്യയെ മനസ്സിലാക്കാനുള്ള വഴിയാകൂ എന്ന് നാം തിരിച്ചറിയേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.അദ്ദേഹം നമ്മെ പഠിപ്പിച്ചത്,അധികാരം ഒരു ഉത്തരവാദിത്വമാണ്, മതം ഒരു ആത്മവിശ്വാസമാണ്, വിദ്യാഭ്യാസം ഒരു സ്വാതന്ത്ര്യമാണ്,ശാസ്ത്രം ഒരു പുരോഗതിയാണ്, മനുഷ്യസ്നേഹം ഒരു രാഷ്ട്രീയവിപ്ലവമാണ്.

നെഹറുവിൻ കാലഘട്ടം അവസാനിച്ചെങ്കിലും, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിന്തകൾ ഈ നാടിന്റെ ശ്വാസത്തിലുണ്ട്. കുട്ടികളുടെ ചിരിയിലും വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്വപ്നങ്ങളിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതീക്ഷ ഇപ്പോഴും ജീവിച്ചുക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു.
അദ്ദേഹം പറഞ്ഞിരിന്നു:“Facts are facts and will not disappear on account of your likes.”
ഇത് നമുക്ക് ഓർമപ്പെടുത്തുന്നു. ചരിത്രത്തെ നശിപ്പിക്കാനാവില്ല, അതിൽ നിന്ന് പഠിക്കാനേ സാധിക്കൂ.ചരിത്രത്തെ തമസ്‌ക്കരിക്കുന്ന കാലത്തിലൂടെ നാം സഞ്ചരിക്കുമ്പോൾ ഈ വാക്കുകൾക്ക് വലിയ വില യുള്ളതായി നമുക്ക് അനുഭവപ്പെടും.നെഹ്റു ഒരു നേതാവല്ല, ഒരു പാഠമാണ്.അദ്ദേഹം നമ്മെ പഠിപ്പിച്ചു:മതേതരത്വം മനുഷ്യസ്നേഹത്തിന്റെ മുഖമാണ്.വിദ്യാഭ്യാസം സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ വാതായനമാണ്.ശാസ്ത്രം പുരോഗതിയുടെ കണികയാണ്.വിമർശനം ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ശ്വാസമാണ്.കരുണ ഭരണത്തിന്റെ ആത്മാവാണ്.ശിശുദിനത്തിൽ കുട്ടികൾക്ക് കളിപ്പാട്ടങ്ങൾക്കും പരിപാടികൾക്കും പകരം, നാം അവരുടെ മനസ്സിൽ വിതക്കേണ്ടത് നെഹ്റുവിന്റെ ചിന്തയുടെ വിത്തായിരിക്കണം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇന്ത്യ മനുഷ്യനെയാണ് ആരാധിച്ചത്, അധികാരത്തെയല്ല. നവമുകുളങ്ങളെ നവഭാരത ശില്പികളായി നമുക്കു വളർത്തിയെടുക്കാം .ഏവർക്കും ശിശുദിനാശംസകൾ.